جوان آنلاین: خودروسازان با تولید خودروهای بی‌کیفیت چه خسارتی به مردم می‌زنند؟ شاید به خط کردن همه خسارات جانی‌و‌مالی صنعت فشل خودروسازی با مدیران ناکارآمد، سهل و ممتنع باشد، اما حداقل می‌توان در حوزه مصرف بنزین به عدد و رقمی رسید. مصرف بالای خودروهای داخلی نه تنها سبب واردات ارزی بنزین شده است، بلکه سهم مصرف اضافی و ناکارآمد خودروهای داخلی در افزایش مصرف بنزین تولیدی کشور نیز حدود ۵۰ میلیون لیتر در روز است که معادل ۹ میلیارد دلار ضربه به اقتصاد کشور وارد خواهد کرد و با توجه به واردات ۵ میلیارد دلاری بنزین در سال جاری، میزان خسارت مصرف بالای خودروهای داخلی تنها از محل مصرف غیربهینه بنزین، بیش از ۱۴ میلیارد دلار است. با تکیه بر افزایش ظرفیت تولید گاز کشور و جلوگیری از هدررفت گاز به راحتی امکان استفاده بیش از ۶۰میلیون مترمکعبی از سوخت CNG به جای بنزین وجود دارد که به این ترتیب ما نه تنها دیگر واردات بنزین نخواهیم داشت، بلکه دارای مازاد بنزین نیز خواهیم شد و به صادرات بنزین اقدام خواهیم کرد.
در مواجهه با تشدید واردات و ناترازی بنزین در ایران که از سوی صنعت خودروسازی داخلی که به شدت به خودروهای مصرف سوخت بالا وابسته است، تغییر به سمت تنوع سبد سوختی و کاهش سهم بنزین در سبد سوختی کشور به عنوان یک راه‌حل مهم راهبردی و سریع است. سناریوی کنونی نیاز حیاتی به تنوع سبد سوخت کشور را برجسته می‌کند و از وابستگی به بنزین به سمت جایگزینی پاک‌تر، پایدار و فراوان‌تر مانند CNG تغییر می‌کند.
صنعت خودروی ایران که با تولید خودرو‌هایی با مصرف بنزین قابل توجه مشخص می‌شود، باعث افزایش چشمگیر تقاضای سوخت شده است. این افزایش مصرف از تولید داخلی پیشی گرفته و به دلیل اثرات ترکیبی مصرف زیاد و واردات منجر به وابستگی به واردات بنزین به بیش از ۵ میلیارد دلار در سال ۱۴۰۳ شده است. همچنین تشدید این عدم تعادل، ماهیت انحصاری صنعت خودروی ایران و نگرانی از کیفیت خودروهای تولید داخل است. آپشن‌های محدود و کیفیت پایین‌تر خودروهای داخلی، مصرف‌کنندگان را از انتخاب جایگزین‌های کم‌مصرف‌تر منصرف می‌کند و این امر اتکا به خودروهای پرمصرف بنزینی را تداوم می‌بخشد.
مصرف بالای خودروهای داخلی نه تنها سبب واردات ارزی بنزین شده است، بلکه سهم مصرف اضافی و ناکارآمد خودروهای داخلی در افزایش مصرف بنزین تولیدی کشور نیز حدود ۵۰ میلیون لیتر در روز است که معادل ۹ میلیارد دلار ضربه به اقتصاد کشور وارد خواهد کرد و با توجه به واردات ۵میلیارد دلاری بنزین در سال جاری، میزان خسارت مصرف بالای خودروهای داخلی تنها از محل مصرف غیربهینه بنزین، بیش از ۱۴میلیارد دلار است.
نکته بسیار مهم در این زمینه برای حل مشکل به صورت کوتاه‌مدت، تمرکز ویژه بر افزایش مصرف CNG در سبد سوختی کشور و جایگزین کردن CNG به جای بنزین است تا علاوه بر اینکه بتوانیم سبد سوختی کشورمان را متنوع کنیم، بتوانیم ناترازی بنزین را حل و از طرف دیگر منابع گازی کشور با تکیه بر سرمایه‌گذاری کلان بخش خصوصی در حال توسعه است. به این ترتیب، برای تولید هر لیتر بنزین که مسیر بسیار پیچیده‌ای برای تولید هر لیتر آن طی خواهد شد، با تکیه بر افزایش ظرفیت تولید گاز کشور و جلوگیری از هدررفت گاز به راحتی امکان استفاده بیش از ۶۰ میلیون مترمکعبی از سوخت CNG به جای بنزین وجود دارد. به این ترتیب ما نه تنها دیگر واردات بنزین نخواهیم داشت، بلکه دارای مازاد بنزین نیز خواهیم شد و به صادرات بنزین اقدام خواهیم کرد.
در مواجهه با این چالش‌های مبرم، یک تغییر استراتژیک به سمت پذیرش CNG خود را به عنوان یک راه‌حل قابل دوام و بسیار قانع‌کننده نشان می‌دهد. با دوری از بنزین و تقویت مصرف CNG، ایران می‌تواند مزایای بسیاری را باز کند.
اولین اثر این رویکرد این است که افزایش استفاده از منابع CNG در دسترس داخلی می‌تواند به کاهش کمبود بنزین، کاهش وابستگی به واردات و معکوس کردن روند فعلی واردات کمک کند. این خودکفایی به ایران قدرت می‌دهد تا کنترل بیشتری بر امنیت انرژی خود داشته باشد و قرارگرفتن در معرض نوسانات قیمت جهانی نفت و نوسانات نرخ ارز را به حداقل برساند. ایران با زیرساخت گسترده و به طور مداوم در حال توسعه گاز طبیعی که به شدت از سوی سرمایه‌گذاری‌های بخش خصوصی حمایت می‌شود، از مزیت قابل‌توجهی در استفاده از این منبع فراوان داخلی برخوردار است. گسترش شبکه CNG در سراسر کشور و تقویت پذیرش گسترده آن، منبع سوخت جایگزین پایدار و در دسترس را باز می‌کند. همچنین سوخت پاک‌تر CNG نسبت به بنزین سبب مبارزه با انتشار گاز‌های گلخانه‌ای خواهد شد. CNG به طور قابل‌توجهی تمیزتر از بنزین می‌سوزد و در نتیجه انتشار گاز‌های گلخانه‌ای به میزان قابل توجهی کاهش می‌یابد. این انتقال با اهداف پایداری زیست‌محیطی ایران، ترویج هوای پاک‌تر، کاهش اثرات نامطلوب تغییرات اقلیمی و کمک به یک سیاره سالم‌تر همسو است.
تغییر به سمت CNG اتکا به واردات بنزین را کاهش می‌دهد و فشار بر ذخایر ارزی را به حداقل می‌رساند. این به افزایش ثبات مالی و انعطاف پذیری بیشتر در تخصیص منابع به سایر حوزه‌های حیاتی توسعه ترجمه می‌شود. همچنین استفاده از CNG به عنوان منبع سوخت اولیه برای حمل و نقل، می‌تواند اتکای ایران به بنزین را به میزان قابل توجهی کاهش دهد. این مازاد بالقوه می‌تواند سپس به صادرات هدایت شود و اقتصاد را بیشتر تقویت و درآمد اضافی برای کشور ایجاد کند.
برای درک کامل مزایای انتقال به CNG، یک رویکرد استراتژیک و هماهنگ بسیار مهم است. بخش خودرو باید به سمت خودروهای با مصرف سوخت کمتر حرکت کند و این مسیر بلندمدت آن است، ولی باید تولید خودروهای با مصرف سوخت بالا را نیز به سمت دوگانه‌سوزشدن ببرد و این راهکار کوتاه‌مدت حداقلی‌ترین کاری است که باید صورت بپذیرد و خودرو‌هایی را تولید کند که می‌توانند با بنزین و CNG (گزینه‌های دوگانه‌سوز) کار کنند و این اقدام را در اولویت‌بندی خود قرار دهند. این رویکرد طیف وسیع‌تری از انتخاب‌ها را در اختیار مصرف‌کنندگان قرار می‌دهد و تغییر تدریجی به سمت گزینه‌های حمل و نقل تمیزتر را تشویق می‌کند و در عین حال نیاز‌های بخش‌های مختلف را برآورده می‌کند.
همچنین علاوه بر تشویق به دوگانه‌سوز‌کردن خودروها، شاهد توسعه زیرساخت سوخت‌رسانی CNG به مردم نیز باشیم. از همین رو گسترش جامع جایگاه‌های سوخت CNG در سراسر کشور برای اطمینان از دسترسی و راحتی گسترده برای مصرف‌کنندگان حیاتی است که این امر مستلزم سرمایه‌گذاری استراتژیک در ساخت ایستگاه‌های جدید، ارتقای زیرساخت‌های موجود و حصول اطمینان از وجود شبکه‌های توزیع کافی است. در رابطه با اعطای مشوق جهت دوگانه‌سوزشدن خودروهای موجود در صنعت حملونقل نیز باید به سمت اعطای یارانه برویم. دولت می‌تواند سیاست‌های مطلوبی مانند یارانه‌ها، معافیت‌های مالیاتی و سایر مشوق‌ها را برای تشویق پذیرش CNG اعمال کند. این طرح‌ها می‌تواند شامل مقرون‌به‌صرفه‌تر کردن CNG در مقایسه با بنزین، ارائه پشتیبانی مالی برای تبدیل خودرو و پاداش دادن به مصرف‌کنندگانی باشد که حملونقل با سوخت CNG را انتخاب می‌کنند.
پذیرش پتانسیل CNG به عنوان یک جایگزین مناسب برای بنزین، گامی به موقع و حیاتی برای ایران است. با استقبال از این منبع انرژی پاک‌تر، پایدار و فراوان در داخل کشور این کشور می‌تواند به عدم تعادل بنزین خود رسیدگی کند، امنیت انرژی خود را افزایش دهد و وابستگی خود را به واردات کاهش دهد. انتقال به CNG راه را به سوی آینده‌ای سبزتر، تقویت اقتصاد قوی‌تر و ایجاد فرصت‌های شغلی متعددی هموار می‌کند که نشاندهنده تغییر محوری به سوی فردای روشن‌تر و مرفه‌تر برای ایران است.
الزامات افزایش کیفیت خودروها و استفاده از سوخت جایگزین بنزین
علی رضایی عضو کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی در رابطه با ناترازی بنزین در کشور می‌گوید: چند عامل باعث می‌شود که ما از صادرکننده بنزین به وارد کننده تبدیل شویم. یکی از عوامل اصلی این مسئله، مصرف بالای سوخت خودروهای داخلی است؛ خودروهای داخلی کیفیت پایینی دارند که باعث شده چند برابر استاندارد‌های جهانی بنزین مصرف کنند. عدم استفاده مردم از ناوگان حمل و نقل عمومی هم به ناترازی دامن زده که باید به سمت فرهنگسازی پیش برویم.
وی می‌افزاید: اگر خودروی داخلی کیفیت داشته باشد در ۱۰۰ کیلومتر حدود شش لیتر مصرف بنزین خواهد داشت، ولی وقتی خودرو بی‌کیفیت باشد، مصرفش در ۱۰۰ کیلومتر به ۱۰ یا ۱۱ لیتر خواهد رسید. بنابراین در این شرایط به جای صادرات بنزین، باید اقدام به واردات بنزین کنیم.
این نماینده مجلس در صریح می‌کند: قرار بود از محل صادرات بنزین درآمد کسب کنیم و ارز به اقتصاد کشور تزریق شود، اما امروز نه تنها هیچ صادرات و درآمدی نداریم، بلکه باید معادل همین مبلغ را صرف واردات کنیم که باعث ناترازی در بودجه می‌شود.
رضایی با تأکید بر افزایش کیفیت خودروهای تولیدی داخلی می‌گوید: برای حل ناترازی بنزین ابتدا باید کیفیت خودروها بهبود یابد تا مصرف سوخت پایین بیاید؛ راهکار دیگر استفاده از حمل و نقل عمومی است؛ بنابراین دولت باید با استفاده از نظر کارشناسان این حوزه مانع از ناترازی بنزین و خروج ارز از کشور شود.
لزوم توجه به سوخت جایگزین CNG در حل معضل ناترازی بنزین
فرشاد جامع کارشناس انرژی در مورد اهمیت بسیار بالای توسعه سبد سوختی کشور به «جوان» می‌گوید: CNG یا گاز طبیعی فشرده، سوخت جایگزین تمیزتری در مقایسه با بنزین است. این ماده به میزان قابل‌توجهی میزان انتشار کمتری مانند دی‌اکسید‌کربن، اکسید نیتروژن و ذرات معلق تولید می‌کند که آن را به انتخابی سازگارتر با محیط‌زیست تبدیل می‌کند. علاوه بر این، CNG یک گزینه مقرون به صرفه است، زیرا به طور کلی ارزان‌تر از بنزین است و باعث صرفه‌جویی برای مصرف‌کنندگان و دولت می‌شود.
وی ادامه می‌دهد: با توجه به چالش‌های کنونی صنعت خودروسازی ایران در رابطه با مصرف بنزین، توجه به پتانسیل CNG به عنوان سوخت جایگزین ضروری است. با افزایش مصرف CNG در سبد سوخت کشور نه تنها می‌توان به موضوع عدم تعادل بنزین پرداخت، بلکه تأثیرات مثبتی بر محیط‌زیست و اقتصاد داشته باشد.
این کارشناس انرژی در رابطه با مزیت مهم به کارگیری CNG به جای بنزین می‌گوید: یکی از مزایای کلیدی تمرکز بر CNG به عنوان سوخت جایگزین، کاهش وابستگی به واردات بنزین است. همانطور که قبلاً ذکر شد، صنعت انرژی ایران به دلیل مصرف بالای بنزین با زیان‌های قابل توجهی مواجه است. با تغییر به سمت CNG به عنوان منبع سوخت اولیه، می‌توانیم اتکای خود به بنزین وارداتی را کاهش دهیم و به طور بالقوه حتی به یک صادرکننده خالص بنزین تبدیل شویم. همچنین ترویج استفاده از CNG می‌تواند تأثیر مثبتی بر محیط‌زیست داشته باشد. CNG به عنوان یک سوخت پاک‌تر، انتشار کمتری تولید می‌کند و می‌تواند به کاهش آلودگی هوا و بهبود کیفیت هوا کمک کند. این امر به ویژه در مناطق شهری که سطوح بالای آلودگی می‌تواند اثرات منفی بر سلامتی بر جمعیت داشته باشد بسیار مهم است.
وی می‌افزاید: علاوه بر مزایای زیست‌محیطی، سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های CNG و ترویج استفاده از خودروهای CNG می‌تواند مزایای اقتصادی نیز داشته باشد. با تنوع بخشیدن به سبد سوخت کشور و کاهش اتکا به بنزین، ایران می‌تواند امنیت انرژی را افزایش داده و آسیب‌پذیری در برابر نوسانات بازار‌های جهانی نفت را کاهش دهد، همچنین می‌تواند منجر به صرفه‌جویی در هزینه برای مصرف‌کنندگان و مشاغل شود، زیرا CNG به طور کلی ارزان‌تر از بنزین است.
جامع ادامه می‌دهد: انتقال به CNG به‌عنوان منبع سوخت اولیه، نیازمند سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌هایی مانند ایستگاه‌های سوخت‌گیری و تغییراتی در وسایل نقلیه برای سازگاری با سیستم‌های دوگانه‌سوز است. با این حال، مزایای بلندمدت چنین انتقالی بسیار بیشتر از هزینه‌های اولیه است. با افزایش در دسترس بودن جایگاه‌های سوخت‌گیری CNG و تشویق به خرید خودروهای CNG، دولت می‌تواند انتقال آرام به سمت ترکیب سوخت پایدارتر و متعادل‌تر را تسهیل کند. علاوه بر این، مشارکت بخش خصوصی در این انتقال و تشویق سرمایه‌گذاری در توسعه زیرساخت‌های CNG بسیار مهم است. با ایجاد یک محیط نظارتی مطلوب و ارائه مشوق‌هایی برای مشارکت بخش خصوصی، دولت می‌تواند پذیرش CNG به عنوان سوخت جایگزین را تسریع بخشد و به تأثیر مطلوب بر مصرف بنزین دست یابد.
جامع در پایان می‌گوید: لزوم توجه به CNG به عنوان سوخت جایگزین در حل مشکل عدم تعادل بنزین در ایران ضروری است. با ترویج استفاده از CNG در سبد سوخت کشور، ایران می‌تواند وابستگی خود به بنزین وارداتی را کاهش دهد، کیفیت هوا را بهبود بخشد و به صرفه جویی در هزینه برای مصرف‌کنندگان و مشاغل دست یابد. با اتخاذ سیاست‌ها و سرمایه‌گذاری‌های مناسب، ایران پتانسیل انتقال به سمت ترکیب سوخت پایدارتر و متعادل‌تر را دارد که هم برای اقتصاد و هم برای محیط‌زیست مفید است.
